Oud paleis basis voor adaptief ontwerp
Het nieuwe IKC Het Vogelnest in Sint Pancras richt zich naar de omgeving. Het ontwerp als een uitvergroot huis met schoorsteen is spannend en een voorbode voor de avontuurlijke inrichting.
De nieuwbouw aan de Sperwer brengt de Paus Johannesschool, De Phoenix en opvang van Allente bij elkaar. Zij vormen sinds 1 februari IKC Het Vogelnest. Schooldomein sprak op locatie met beide interim-directeuren Sascha van den Berg en Maartje van der Linde en met architect Erik van Wel van BRTArchitecten. Sascha: “Het proces tot de vorming van dit IKC gaat al jaren terug. In de eerste instantie werd er gesproken over twee scholen onder één dak, maar toen drie besturen tot een nieuwe stichting Allente fuseerden, ontstond het idee om een IKC te maken. Het was ook de visie van de toenmalige gemeente Broek op Langedijk om ik elke dorpskern een IKC te ontwikkelen en dat leidde tot het proces om met twee scholen en opvang aan een doorgaande lijn van 0-13 jaar te werken.” Maartje vult aan: “Ook al hoort elk kind bij de opening bij Het Vogelnest; je hebt wel te maken met verschillende visies en uitgangspunten die nog naar elkaar moeten groeien. Toen we met het ontwerp begonnen wisten we nog niet of de beide MR-en toestemming voor de fusie zouden geven. Daarom nemen we de tijd om in te groeien en beginnen we vanaf schooljaar 2024-2025 met een integrale onderbouw. Dat neemt overigens niet weg dat iedereen in het concept van de doorlopende leerontwikkeling geloofd.”
Interessante puzzel
Erik knikt: “Dat was een interessante puzzel, omdat de voormalige Paus Johannesschool volgens het jaarklassensysteem werkt en De Phoenix een daltonschool is, met veel ruimte voor eigen ontwikkeling. Die eigen visies waren nog uitgangspunt in het programma van eisen, met als doel om naar een gezamenlijke visie te groeien. De oplossing is dat we een schakering van ruimten hebben bedacht gebaseerd op de indeling van een paleis uit de 17e eeuw. Die paleizen hebben geen gangen; je liep van ruimte naar ruimte. We hebben de domeinen zo gemaakt dat alle lokalen met elkaar verbonden zijn via een schuifdeur van 2,5 meter. Door de schuifdeuren open te zetten kun je in ruimten variëren en op verschillende manieren je onderwijs vorm gegeven. Ieder domein heeft een eigen ingang en de kinderen gaan door hun eigen opgang naar boven en komen gelijk in hun domein, waardoor de verkeersstromen beperkt zijn. De indelingen maken het mogelijk om beide onderwijsvisies naar elkaar te laten groeien en de ruimten daarop aan te passen. De boomhut symboliseert de metafoor van Het Vogelnest, waarbij kinderen uiteindelijk uitvliegen en tot die tijd de veiligheid van het eigen nest voelen.”
Bestaande bebouwing
“Dit is een plot van 3.000 m2 in een woonwijk, dus ik wilde geen gebouw maken dat de omgeving zou dicteren.”, legt Erik uit. “Ik heb eigenlijk een groot huis ontworpen en om het gebouw een herkenbaar profiel te geven hebben we er een schoorsteen aan toegevoegd. De plint is gemetseld met twee typen gevelstenen; een rode en een lichte baksteen. Net als de omliggende woningen.” Sascha knikt: “We horen regelmatig dat ouders en bewoners van buiten niet zien dat het van binnen zo groot is. Het voelt rustig en warmen lijkt alsof het er altijd al heeft gestaan. In het gebouw hebben we vier domeinen en 0-4 jaar, van 4-6 jaar, van 6-9 jaar en van 9-13 jaar.” Maartje: “Daarbij is de grens tussen de eerste domeinen niet hard getrokken; een peuter mag soms meedoen met activiteiten van het andere domein, zoals voorlezen en spelen.”
In elkaar duwen
“We wilde natuurlijk een duurzaam gebouw”, legt Sascha uit. “De buitenruimte doet mee en elk lokaal heeft een deur naar buiten. Het plein wordt nog groen ingericht en hier mag je buiten ravotten en vuil worden. Dat betekent dat we natuurlijke materialen ook belangrijk vinden. Zo hebben we alle tegels van het oude plein bewaard om hier her te gebruiken.”
“Duurzaam is ook goed voor de exploitatie; het begint met de opzet van het gebouw”, aldus Erik. “We hebben het gebouw als het ware in elkaar geduwd door alle gangruimten eruit te persen. De domeinen bestaan uit een mix van lokalen en ontwikkelpleinen. Het centrale hart is behalve een belangrijke verkeersruimte ook een aula met bibliotheek, fijne plekken en handige bergingen. Zo is een efficiënt gebouw ontworpen, waar elke meter meedoet. Exploitatie gericht ontwerpen en duurzaam bouwen zijn daarmee onlosmakelijk met elkaar verbonden, immers de meest duurzame maatregel is minder bouwen. Verder hebben we voor een belangrijk deel een houten gebouw gemaakt. De constructie van de begane grond is opgebouwd uit kalkzandsteen, maar de scheidingswanden en verdieping zijn opgebouwd uit hout.” Maartje tenslotte: “Die natuurlijkheid wilden we ook in de kleuren en de inrichting uitstralen. We wilden binnen met buiten verbinden en de natuur buiten terug laten komen in het vele groen en hout in het gebouw. We zijn blij met ons vogelnest en merken dat ons kinderen en collega’s zich vanaf de eerste dag al helemaal thuis voelen.”
Artikel Schooldomein (nummer 6, juli 2024, pagina 32/33)
